نقش و تأثیر هنر و فرهنگ ممالك گشوده‌شده بر شكل‌گیری معماری‌اسلامی
مقدمه
وقتی به هنر تعبیر "اسلامی" اطلاق می‌شود به اقوامی اشاره می‌كند كه زیر نظر حكام مسلمان می‌زیسته‌اند و یا در فرهنگ‌ها و جوامعی زندگی می‌كرده‌اند كه به شدت متأثر از ویژگی‌های خاص حیات و اندیشه اسلامی بوده‌اند.
تعبیر اسلامی بر خلاف تعبیر مسیحی نه تنها به یك دین بلكه به یك فرهنگ عمومی هم اطلاق می‌شود.
اعراب فاتح با سنت‌های اندك‌شمار و آموزه‌های محدود هنری خود در جهانی رخنه كردند كه هم از لحاظ مضامین و قوالب هنری و واژگان‌عمومی خاص آن بسیار پرمایه و غنی بود.
حال برای فهم و درك هنر اسلامی و اشكالی كه پدید آورد و نیز طرز و شیوه آفرینش آن‌ها باید پیش از همه این نكته را روشن كرد كه آیا اعراب فاتح این سرزمین‌ها سنت خاصی با خود به ارمغان آورده‌اند؟ و این سنت‌ها در مقایسه با سنت‌های موجود در تمدن‌های آن زمان درچه درجه‌ای از اهمیت قرار دارند؟ آیا دین جدید پدیدآورنده بعضی از نگره‌ها و اصولی بود كه بیان هنری یافتند؟ مسلمان‌ها در سرزمین‌های گشوده‌شده كدام نهضت‌ها و حركت‌های هنری را شكل دادند؟
فصل اوّل
بررسی هنر و معماری عربستان
پیش از ظهور اسلام
و
صدر اسلام
مؤلفه‌های فرهنگی در عربستان پیش از اسلام
هرچند نمی‌توان به اطلاعات مكتوب درباره عربستان پیش ا زاسلام چندان اعتماد كرد و كاوش و حفاری جدی نیز در این ناحیه به ندرت صورت گرفته‌است و مكشوفات نیز چندان معتبر نیست، كمابیش باید پذیرفت كه در ادوار نزدیك به فتوحات اسلامی عرب‌های عربستان سنت‌های بومی قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند.
آرمان‌های مسلط قبایل درباره زندگی و بازتاب‌های آن در عربستان چندان اعتنایی به هنرورزان نداشت و آن‌ها را در رده‌ای فرودست قرارمی‌داد. این بی‌اعتباری ضرورت نگه‌داری و انتقال آثارآن‌ها را از بین می‌برد.
فهرست
عنوان صفحه
مقدمه ............................................................................................1
فصل اوّل
مؤلفه‌های فرهنگی در عربستان پیش از اسلام .................................................
دستاوردهای معماری عربستان در صدر ورود اسلام .........................................
فصل دوّم
سنت‌های فرهنگی و هنری ممالك گشوده‌شده در صدر اسلام ...........................
امویان و هنر آن‌ها .................................................................................
سنت هنری عباسیان ...............................................................................
سرزمین‌های غرب اسلامی ......................................................................
معماری امویان اسپانیا ............................................................................
معماری شمال افریقا و اسپانیا ...................................................................
معماری فاطمیان شمال افریقا و اسپانیا ........................................................
فصل سوّم
خصوصیات فضای كالبدی مسجد ...........................................................
گنبد ...............................................................................................
مناره ...............................................................................................
محراب ...........................................................................................
مقصوره ..........................................................................................
صحن ...........................................................................................
ایوان ............................................................................................
یك نكته .......................................................................................
فصل چهارم
جلوه‌گری نور و ذوق ایرانی ..............................................................
تزئینات كاشی‌كاری .......................................................................
فصل پنجم
معماری غیر دینی ..........................................................................
محصولات ویژه
مشاهده همه
